Zrozumiałym jest, że rodzice jak i dziadkowie ochoczo fotografują swoje małe pociechy. Modne ostatnimi czasy stylizowane sesje zdjęciowe to nie tylko wspaniała pamiątka do rodzinnego albumu, ale także nie lada pokusa do ujawnienia wizerunku dziecka na portalach społecznościowych. Nie zawsze jednak przy publikowaniu zdjęć dzieci myślimy o zagrożeniach związanych z ich prywatnością. Trzeba pamiętać, że wszystko to co opublikujemy w Internecie pozostaje w nim na zawsze. Może to nieść za sobą konsekwencje dla dziecka zarówno obecnie jak i w przyszłości.

Każdy ma prawo do prywatności i ochrony swoich dóbr osobistych. Dotyczy to nie tylko dorosłych mogących o tym decydować, lecz także dzieci. Fakt, iż dziecko samo nie podejmuje jeszcze decyzji w zakresie swojego być albo nie być w wirtualnej rzeczywistości, nie powinien skłaniać rodziców do beztroskiego rozpowszechniania wizerunku dzieci. Zasadne jest zachowanie zdrowego rozsądku. Istnieją także dwa skrajne obozy: publikujące dosłownie wszystkie momenty z życia dziecka łącznie z narodzinami, jak i ceniące absolutną prywatność dziecka, nie publikujące w sieci jego wizerunku (dla przykładu – Państwo Lewandowscy 😊).

Wizerunek

Wizerunkiem jest każda podobizna bez względu na technikę wykonania, a więc fotografia, rysunek, wycinanka sylwetki, film, przekaz telewizyjny bądź przekaz wideo. Zgodnie z ustawą  o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie (w tym także publikowanie na portalach społecznościowych) wizerunku, co do zasady, wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.

Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Nie wymaga zezwolenia bowiem rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Innym wyjątkiem jest także możliwość rozpowszechniania wizerunku jeśli stanowi on jedynie element przedstawionej całości, tzn. w razie usunięcia wizerunku nie zmieniłby się przedmiot i charakter zdjęcia (np. zdjęcie tłumu jako całości).

Podstawa prawna przetwarzania

Podstawową kwestią do rozważenia jest podstawa prawna przetwarzania wizerunku dziecka na gruncie RODO. Generalnie może być nią każda z przesłanek wskazana art. 6 RODO. Z praktyki można przyjąć, że najczęściej tą podstawą jest zgoda.

Oczywiście pamiętać należy że zgoda taka nie może być ogólna (o czym już pisaliśmy w poprzednich artykułach), lecz precyzyjnie określać, jakie dane i w jakim celu mają zostać udostępnione w konkretnym przypadku (jakie zdjęcie, gdzie i dla jakich celów ma być publikowane). Jak zatem ma to zrobić dziecko ?

Otóż za dziecko w tym zakresie zgodę wyraża rodzić lub opiekun prawny.

Przetwarzanie danych osobowych dziecka w wieku do 16 lat a więc także publikowanie zdjęć dziecka w Internecie, wymaga wyrażenia zgody osoby sprawującej władzę rodzicielską. Koniecznym jest umożliwienie rodzicom bądź opiekunom podjęcia swobodnej i świadomej decyzji w tym zakresie, aby wyrażona zgoda na gruncie RODO była prawnie wiążąca. Co ważne, nikt nie ma prawa wymuszać na rodzicach wyrażania zgody na rozpowszechnianie wizerunku ich dzieci.  Przykładowo, zapisy w umowie uzależniające zapis dziecka do placówki od wyrażenia zgody na publikację jego wizerunku uznać należy zgodnie z art. 385(1)§1 kodeksu cywilnego za klauzulę niedozwoloną- nie będzie ona zatem w żaden sposób wiążąca.

Prawo do bycia zapomnianym:

Zgodnie z art. 7 ust. 3 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), osoba której dane dotyczą, ma prawo w dowolnym momencie wycofać udzieloną zgodę. Prawo to dotyczy w tym przypadku  rodzica lub opiekuna prawnego. Rzecz jasna gdy dziecko już dorośnie (😊) osobiście może korzystać z przysługujących mu praw, w tym do bycia zapomnianym a więc może żądać usunięcia zdjęcia. Niemniej jednak, jak już pisaliśmy na wstępie w Internecie nic nie ginie, dlatego też rodzice/ opiekunowie prawni powinni świadomie i rozważnie podejmować decyzje przy publikacji wizerunku dziecka.

Zgoda jednego czy obojga rodziców ?

W praktyce rodzice stają przed zagwozdką – czy potrzebna jest ich wspólna zgoda na publikację zdjęcia dziecka? Nierzadko jeden z rodziców podejmuje decyzję o publikacji zdjęcia dziecka w mediach społecznościowych także mimo że drugi rodzic jest temu przeciwny. Kwestię tę rozstrzygać należy nie tyle na podstawie RODO, ale przepisów ustawy  Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zgodnie z art. 98, jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Tym samym wprowadzono zasadę samodzielnej reprezentacji dziecka przez każdego z rodziców posiadających władzę rodzicielską. Co do zasady więc wystarczająca jest zgoda jednego z rodziców.

Co jednak gdy brak jest porozumienia w zakresie wykorzystania wizerunku dziecka pomiędzy rodzicami? W przypadku braku zgodności, zgoda jednego z rodziców staje się niewystarczająca, bowiem dochodzi do rozstrzygnięcie istotnych sprawach dziecka.

Między innymi sam Urząd Ochrony Danych Osobowych wskazał, iż publikacja wizerunku dziecka w określonym miejscu i czasie należy do istotnych praw dziecka. Dlatego w przypadku sporu pomiędzy rodzicami, zgodnie z art. 97 § 2 k.r.o., o sprawach istotnych dla dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy. Może tym samym dojść do sytuacji w której to sąd opiekuńczy zezwoli na publikację zdjęcia bądź nakaże usunięcie fotografii z wizerunkiem dziecka z portali społecznościowych.

Przed rozpowszechnianiem wizerunku dziecka w sieci warto podjąć świadomą decyzję. W Internecie (choć nie tylko tu) czyha wiele niebezpieczeństw. Wizerunek dziecka może zostać bowiem wykorzystany niezgodnie z intencją rodziców, na co nierzadko nie mają już po publikacji wpływu.  Po ujawnieniu fotografii rodzice technicznie rzecz ujmując tracą kontrolę nad wizerunkiem dziecka.  W dość łatwy sposób może także dojść do naruszenia dóbr osobistych dziecka. Warto mieć to na uwadze przy poodejmowaniu świadomej, dobrowolnej i zgodnej z RODO (😊) decyzji.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.