Wybory samorządowe coraz bliżej. 21 października tego roku staniemy przed urnami z kartami do głosowania w ręku. W związku z tym zapowiadamy mini cykl artykułów- RODOwybory🙂. W dzisiejszym wpisie pochylimy się nad zagadnieniem przetwarzania danych wrażliwych w procesie wyborczym. Czy w ogóle do niego dochodzi ?

Trudno sobie wyobrazić przebieg wyborów bez korzystania z informacji na temat różnych osób: czy to kandydatów, osób podpisujących listy poparcia, wyborów uprawnionych do głosowania. Fakt przetwarzania i to na dużą skalę danych osobowych wiąże się wprost z koniecznością stosowania i przestrzegania RODO zarówno przez Administrację wyborczą jak i komitety wyborcze.

Dane zwykłe czy też wrażliwe ?

Śledząc RODOkompas z pewnością już wiecie, że RODO rozróżnia dwie kategorie danych osobowych: zwykłe oraz dane szczególnej kategorii. Dla przypomnienia, dane szczególnej kategorii, które wcześniej zwane były danymi  wrażliwymi, są wymienione w art. 9 i są to dane ujawniające

• pochodzenie rasowe lub etniczne,

• poglądy polityczne,

• przekonania religijne lub światopoglądowe,

•  przynależność do związków zawodowych,

• dane genetyczne,

• dane biomedyczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej,

• dane dotyczące zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej.

Dane zwykłe to natomiast każde inne dane, niż te wskazane w art. 9, pozwalające na bezpośrednie lub pośrednie zidentyfikowanie osoby fizycznej. Warto też wskazać, iż RODO wyszczególnia także trzeci typ danych- dane dotyczące karalności (art. 10 RODO). Dane te dawniej zaliczane były do kategorii danych wrażliwych, natomiast w RODO zostały redakcyjnie wyszczególnione jako osobna kategoria danych.

Większość osób pochopnie uważa, że w związku z procesem wyborczym przetwarzane są jedynie dane zwykłe. Głosowania są bowiem tajne, przez co nie można wskazać jednoznacznie na poglądy polityczne danych wyborców. Komisja wyborcza weryfikuje bowiem jedynie tożsamość wyborcy: jego imię nazwisko, adres zameldowania, numer dowodu osobistego oraz fakt umieszczenia w danym spisie wyborców. Nic bardziej mylnego 🙂 W czasie wyborów przetwarzane są zarówno dane zwykłe, jak i szczególnych kategorii. Rejestr obywateli polskich,  o którym mowa w art. 18 kodeksu wyborczego to przykład przetwarzania danych zwykłych. Gdzie więc miejsce na dane wrażliwe?

Poglądy polityczne

Chociażby w momencie złożenia podpisu na liście poparcia dla danego kandydata. Co prawda nie jest to informacja pewna w 100%, bowiem każdy obywatel może złożyć na dowolnej ilości list wyborczych swój podpis z poparciem- niemniej jednak złożenie podpisu i tak należy odczytywać za informację o poparciu danej osoby lub partii.

Przetwarzanie informacji o poglądach politycznych de facto nie dotyczy samych wyborców. Przecież startowanie z danego ugrupowania i popieranie programu danego komitetu wyborczego pozwala na określenie poglądów politycznych kandydatów.

San zdrowia

Innym przykładem na przetwarzanie danych wrażliwych w ramach wyborów stanowi sytuacja, w której wyborcy będący osobami niepełnosprawnymi, zgłaszają swój zamiar głosowania korespondencyjnego lub poprzez pełnomocnika. W takim przypadku trudno się nie zgodzić ze stwierdzeniem, że przetwarzane są dane dotyczące zdrowia danego wyborcy. Zgodnie z art. 53b i 56 kodeksu wyborczego niepełnosprawny wyborca dołącza kopię aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności.

Dane dotyczące karalności  i pozbawienia praw publicznych.

Kandydat w wyborach zarówno na urząd prezydenta, posła, senatora jak i do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójta musi posiadać bierne prawo wyborcze. Dysponentem tego prawa (tzw.  prawa wybieralności), zgodnie z art. 11 § 2 Kodeksu wyborczego  nie jest osoba:

1. skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;

2. wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2017 r. poz. 2186 oraz z 2018 r. poz. 538).

Tym samym kodeks wyborczy wprost wskazuje na podstawy do przetwarzania danych dotyczących wyroków skazujących kandydatów w danych wyborach.  Kandydaci składają bowiem oświadczenie o posiadaniu prawa wybieralności, który jest powiązany ściśle z niekaralnością opisaną powyżej.

Mylne wyobrażenie o nieprzetwarzaniu danych wrażliwych podczas wyborów zostało rozwiane. Powyższe trzy przykłady wprost wskazują, że podmioty odpowiedzialne za wybory nie są wstanie ich właściwie przeprowadzić bez przetwarzania danych wrażliwych. Czasami przetwarzanie tych danych wynika wprost z przepisów prawa, a czasami (jak w przypadku danych o niepełnosprawności) wypływa bezpośrednio od osoby której dotyczą, chcącej skorzystać z ułatwień podczas oddawania głosu.  

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.