Nowe przepisy prawa konsumenckiego, będące wynikiem implementacji do naszych przepisów krajowych dyrektyw: Omnibus, Cyfrowej i Towarowej[1], które obowiązują od 1 stycznia br., wprowadziły sporo zmian. Jedną z bardziej kluczowych jest rozróżnienie treści cyfrowych od usług cyfrowych. No właśnie, jaka jest różnica między tymi pojęciami oraz czy ma ona wpływ na prawa konsumenckie? W dzisiejszym wpisie bierzemy pod lupę wybrane zagadnienia w tym zakresie, równocześnie deklarując że w kolejnych artykułach poruszymy inne, ciekawe i powiązane z tym tematem aspekty, a tym samym otwieramy cykl artykułów pt.: „Cyfrowe prawo konsumenckie”. Czym są treści cyfrowe? Zgodnie z przepisami[2], treści cyfrowe to dane wytwarzane […]
Płatność danymi osobowymi za treści i usługi cyfrowe
11 kwietnia 2023 | Lidia Mucha
Jakiś czas temu rozpoczęliśmy cykl pt.: „Cyfrowe prawo konsumenckie”, przybliżając tematykę treści i usług cyfrowych, a w szczególności wskazaliśmy różnice pomiędzy tymi pojęciami. W tym artykule, kontynuując cykl, poruszymy temat płatności danymi osobowymi za treści i usługi cyfrowe, bowiem kwestia ta została uregulowana w związku z implementacją dyrektywy Omnibus w ramach ustawy z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta[1] (dalej: „ustawa o prawach konsumenta”). Co to dokładnie oznacza?
Odpłatność nie tylko pieniężna
Analizując przepisy ustawy o prawach konsumenta należy postawić wniosek, iż ma ona zastosowanie do odpłatnych umów o dostarczanie treści lub usług cyfrowych[2]. W tym miejscu należy podkreślić, iż w tym przypadku pod pojęciem odpłatności należy rozumieć nie tylko płatność pieniężną, ale także sytuację gdy w celu uzyskania dostępu do treści cyfrowej czy usługi cyfrowej, konsument musi podać swoje dane osobowe. I tu może pojawić się wątpliwość, co dokładnie należy rozumieć pod pojęciem płatności danymi osobowymi – podanie danych niezbędnych do wykonania umowy jest przecież zawsze konieczne. Biorąc pod uwagę treść ustawy o prawach konsumenta[3] należy stwierdzić, że pod pojęciem płatności danymi osobowymi nie należy rozumieć sytuacji, gdy dane są przekazywane wyłącznie w celu dostarczenia treści czy usług cyfrowych (tj. w celu wykonania umowy) lub konieczności spełnienia obowiązków prawnych. Płatność danymi osobowymi będzie miała miejsce wówczas, gdy pod warunkiem możliwości wykorzystania danych w innych celach niż wykonanie umowy czy obowiązku prawnego, to jest np. w celach marketingowych, konsument otrzymuje dostęp do treści czy usługi cyfrowej „za darmo”, tzn. nie jest zobowiązany do zapłaty pieniężnej, a swoimi danymi osobowymi. Tym samym, należy wskazać, iż zakresem ustawy o prawach konsumenta z całą pewnością objęte są następujące przypadki:
- dostęp do treści cyfrowej (np. do e-booka) czy usługi cyfrowej (np. platformy streamingowej) za zapłatą ceny np. 100 zł;
- dostęp do treści cyfrowej (np. e-booka) czy usługi cyfrowej (np. platformy streamingowej) w zamian za wykorzystanie danych do celów marketingowych przedsiębiorcy, np. w zamian za możliwość przesyłania przez przedsiębiorcę treści marketingowych na emaila czy numer telefonu konsumenta.
Wątpliwości
Kwestią wątpliwą jest sytuacja, gdy przedsiębiorca oferuje dostęp do treści lub usługi cyfrowej bez obowiązku zapłaty ceny, a przy okazji zbiera zgody na wykorzystanie danych w celach marketingowych, ale nie uzależnia dostarczenia treści czy usługi cyfrowej od udzielenia takiej zgody. Innymi słowy, chodzi o sytuację, gdy przedsiębiorca nie stawia jako warunku uzyskania dostępu do treści cyfrowej czy usługi cyfrowej konieczności wyrażenia zgody na wykorzystanie danych w celach marketingowych (odbiorca treści czy usługi może, ale nie musi udzielać przedmiotowej zgody, a niezależnie od tego, czy zgoda została udzielona czy nie, przedsiębiorca dostarcza treść czy usługę). Ustawa o prawach konsumenta nie daje jednoznacznej odpowiedzi w tym zakresie, niemniej skłaniamy się ku interpretacji, że w opisanej powyżej sytuacji taka umowa powinna być wyłączona spod zakresu ustawy o prawach konsumenta (aczkolwiek niewykluczone są stanowiska przeciwne).
Jesteśmy ciekawi w jakim kierunku zmierzy interpretacja przepisów konsumenckich w tym zakresie i z pewnością zaktualizujemy informacje na Blogu, jeżeli w tym temacie pojawią się nowe stanowiska 😊
[1] Dz.U.2020.287 z późn. zm.
[2] Taki wniosek wypływa z art. 3 ust. 1 pkt. 11 ustawy o prawach konsumenta zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do umów o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, jeżeli konsument nie jest zobowiązany do świadczeń innych niż dostarczanie danych osobowych, a dane te są przetwarzane przez przedsiębiorcę wyłącznie w celu wykonania umowy lub obowiązku ustawowego.
[3] Op.cit.
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.